Ψαλτική και επαγγελματικές προοπτικές

Ξεκινώντας κάποιος την εκμάθηση της Βυζαντινής Μουσικής καθώς και την όποια βοηθητική διακονία στο αναλόγιο εκκλησιών, καθώς προοδεύει στη μουσική και είναι σε θέση να αναλάβει δικό του αναλόγιο, ενδέχεται να σκέπτεται και το ποιες είναι οι επαγγελματικές προοπτικές πάνω σε αυτόν τον τομέα και αν ενδεχομένως υπάρχει η δυνατότητα η Βυζαντινή Μουσική να είναι η κύρια ασχολία η οποία μπορεί να προσφέρει σε αυτόν τα προς το ζην. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να δούμε αναλυτικά ποια είναι η κατάσταση τη σήμερον ημέρα καθώς επίσης και να δείξουμε τις προοπτικές για το μέλλον καθώς επίσης και να προτείνουμε διαφορές εναλλακτικές πάνω στο ίδιο αντικείμενο.

Κατ’ αρχάς πρέπει να καταστεί σαφές ότι γενικότερα η δουλειά του μουσικού – και η Βυζαντινή Μουσική δεν είναι εξαίρεση – έχει τα πλεονεκτήματά της και τα μειονεκτήματά της. Τα μειονεκτήματα είναι ότι κατά κύριο λόγο δεν υπάρχει σταθερή εργασία, οι απολαβές είναι ανάλογες με την ικανότητα αυτών οι οποίοι είναι σε θέση να του προσφέρουν εργασία είτε είναι ιδιώτες είτε οργανισμοί όπως η Εκκλησία, ενώ σε περιόδους οικονομικής ύφεσης είναι σαφές ότι ένας μουσικός πιέζεται καθώς οι υπηρεσίες του δεν είναι πρώτης ανάγκης. Τα πλεονεκτήματα είναι οι καλές συνθήκες εργασίας και το ευέλικτο ωράριο, οι εναλλακτικές δυνατότητες είτε για μαθήματα είτε για εκδόσεις βιβλίων καθώς και η δυνατότητα επιστημονικής μελέτης της Βυζαντινής Μουσικής σε μουσικολογικό επίπεδο. Ας δούμε όμως κάθε εναλλακτική και πόσο αυτή μπορεί να είναι βιώσιμη.

Η πρώτη επιλογή για κάποιον ο οποίος ασχολείται με την Ψαλτική είναι η ανάληψη ευθύνης ενός αναλογίου Ιερού Ναού. Ειδικά στην Ελλάδα, δυστυχώς σε αυτόν τον τομέα οι προοπτικές είναι περιορισμένες. Στις περισσότερες των περιπτώσεων μιλούμε για υποαπασχόληση, οι αμοιβές είναι γενικά περιορισμένες ενώ ασφάλιση προσφέρεται σε κάποιους Ιερούς Ναούς των μεγάλων αστικών κέντρων αλλά στη συντριπτική πλειοψηφία των Ιερών Ναών αναφερόμαστε σε ένα συμπληρωματικό εισόδημα ενώ πρέπει να συνυπολογίσουμε σε περίπτωση μεγάλων αποστάσεων τα – όχι ευκαταφρόνητα – έξοδα μετακίνησης.

Μία άλλη δημοφιλής επιλογή σε συνδυασμό με το αναλόγιο είναι η παράδοση μαθημάτων Βυζαντινής Μουσικής. Σε αντίθεση με την πρώτη επιλογή η οποία είναι μία εξαρτημένη μορφή εργασίας, εδώ ουσιαστικά μιλούμε για ένα ελεύθερο επάγγελμα. Όποιος επιθυμεί να παραδώσει μαθήματα πρέπει, εκτός από το να κατέχει το απαραίτητο δίπλωμα Μουσικοδιδασκάλου, να είναι σε θέση να προσελκύει μαθητές προς αυτόν καθώς επίσης και να τους κρατά με το να έχει σωστό και μεθοδικό τρόπο διδασκαλίας καθώς και τις απαραίτητες γνώσεις. Σε αντίθεση με ό,τι μπορεί να πιστεύουν αρκετοί, η παράδοση μαθημάτων είναι μία εξαιρετικά απαιτητική διαδικασία και σίγουρα απαιτεί πολύ χρόνο αλλά και προσπάθεια. Εδώ οι αμοιβές μπορεί να είναι καλύτερες αλλά βρίσκονται σε ευθεία συνάρτηση με την οικονομική δυνατότητα των μαθητών καθώς και με τις προοπτικές που αυτοί νιώθουν ότι έχουν μαθαίνοντας Βυζαντινή Μουσική και το εισόδημα δεν είναι σε καμία περίπτωση εγγυημένο.

Τέλος, υπάρχει η δυνατότητα, αν κάποιος εμβαθύνει στη Βυζαντινή Μουσική μελέτη και στη μουσικολογική μελέτη της μέσω της Παλαιογραφίας και της Εκδοτικής, να εκδώσει ο ίδιος βιβλία, μελέτες και να διδάξει τη Βυζαντινή Μουσική είτε στα μουσικά σχολεία της χώρας είτε σε ανώτατο επίπεδο καθώς επίσης και να συμμετέχει σε συλλογικές εργασίες πάνω σε αυτόν τομέα προχωρώντας έτσι την εις βάθος γνώση πάνω στο αντικείμενο. Εδώ σαφώς υπάρχουν περισσότερες δυνατότητες οικονομικής εξασφάλισης αλλά φυσικά ο χρόνος καθώς επίσης και τα χρήματα τα οποία καλείται κάποιος να επενδύσει δεν είναι καθόλου περιφρονητέα ενώ και εδώ δεν υπάρχει σαφώς εγγυημένο εισόδημα αφού ουσιαστικά τα έσοδα έρχονται μέσω της έκδοσης βιβλίων των οποίων οι πωλήσει εξαρτώνται από τη ζήτηση τη δεδομένη στιγμή.

Αν κληθούμε λοιπόν να δώσουμε απάντηση αν μπορεί κάποιος να ζήσει από τη Βυζαντινή Μουσική, θα πούμε σίγουρα ότι αυτό είναι εφικτό. Θα συμπληρώσουμε όμως ότι αυτό δεν είναι εφικτό για τον καθένα καθώς επίσης και να αποθαρρύνουμε όποιον θέλει να επιτύχει κάτι τέτοιο επιζητώντας ταυτόχρονα την εργασιακή ασφάλεια – πλην ίσως της διδασκαλίας στα μουσικά σχολεία και στα τμήματα μουσικολογίας όπου φυσικά χρειάζονται και τα αντίστοιχα τυπικά προσόντα – και ότι πρέπει συνεχώς να προσπαθεί να προσφέρει ανταγωνιστικές υπηρεσίες και να αναλαμβάνει το όποιο ρίσκο έχει η ενασχόληση με αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον και ψυχωφελές αντικείμενο της Βυζαντινής Μουσικής.